Mijn vader is gek op geschiedenis. Het is een van de dingen die wij met elkaar gemeen hebben. Veel van onze gesprekken verlopen dan ook op dezelfde manier: ik vertel over mijn leven en hij geeft mij advies door middel van een geschiedenisles. Op een gewone avond in de derde, toen ik weer eens over mijn profielkeuze panikeerde, kwam hij dus met Vasili Aleksandrovitsj Archipov. Nou... hij noemde hem toen gewoon "een officier uit de Sovjetmarine", want wie kan die naam nou onthouden. Maar hij vertelde dus over Archipov, en hoe hij tijdens de Cubacrisis een van de drie officieren was op een onderzeeër. Hun schip kreeg een melding van Amerikaanse kernwapens op de radar. Terwijl de twee andere officieren meteen voor een tegenaanval pleitten, bleef Archipov rustig en stemde niet in. Hij zei dat het zich hierbij ook om een foutmelding zou kunnen gaan, en als zij nu een tegenaanval zouden starten, zouden zij ontelbare mensenlevens op hun geweten hebben. De melding bleek foutief te zijn, en Archipov werd een held.

Toen ik onderzoek deed over het stoïcisme, kwam dit verhaaltje weer uit mijn herinneringen te voorschijn. Was Archipovs besluit niet een perfect voorbeeld van stoïcijns handelen? Of het nou een foutmelding was of niet, lag buiten zijn invloed. Het enige waar hij wel invloed op had, was zijn eigen handelen, en door zijn keuze heeft hij een kernoorlog voorkomen. Stoïcisme heeft dus een kernoorlog voorkomen. Als het dat kan, is het misschien een manier van leven die iedereen zou moeten overwegen.

Mijn onderzoek bracht ook een stukje uit mijn kindertijd met zich mee. Mijn familie komt uit Duitsland, en een manier waarop ik een stukje uit van mijn vaderland kon beleven als klein meisje was het luisteren naar Duitse luisterboeken. Ik kon urenlang in mijn kamer zitten tekenen, terwijl ik dezelfde luisterboeken keer op keer luisterde. In een van deze luisterboeken gaf de oma van het meisje over wie het boek ging haar als advies een soort gebed: "God, schenk mij de rust om dingen te accepteren die ik niet kan veranderen, de moed om de dingen te veranderen die wel veranderd kunnen worden, en de wijsheid om het verschil te zien tussen de twee." Nou kon ik hier op de wijze leeftijd van acht jaar niet zo veel mee, maar door de jaren heen denk ik het steeds beter te begrijpen.

Arienne Louter schreef op haar website op 5 oktober 2021 een stappenplan voor een beter stoïcijns leven waarin zij bijna precies dit citaat uitwerkt. Als je op een probleem stuit in je leven, vraag je deze twee dingen af: waar heb ik invloed op en wat kan ik zelf doen? Op deze manier is bijna elk probleem tenminste te verbeteren. Dit stappenplan had ik als klein meisje misschien ook kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld toen ik met mijn hockeyteam weer eens verloor, ook al had ik zo erg mijn best gedaan. Op dat moment leek het mij een goede oplossing om te huilen en weg te rennen. Mijn moeder moest een half uur zoeken voordat ze mij ergens in de bosjes verstopt vond. Had ik nou maar toen al Arienne Louters website gelezen. Dan had ik mij afgevraagd: heb ik invloed op de manier waarop mijn team speelt? Nee. Wat kan ik zelf doen? Mijn best. Dit had mijn moeder zeker ook fijn gevonden.

Bram Scharpach lijkt wel Arienne Louters website gelezen te hebben. Hij was namelijk, ook al was hij onvoorbereid, rustig en optimistisch toen hij voor ons optrad. Ik herinner me nog hoe ik hem ooit, toen mijn broer hier op school zat en ik nog niet, als presentator bij een muziekavond zag. Ik was toen al onder de indruk van zijn rust op het podium. Ook al denk ik best ver te zijn gekomen sinds ik me huilend in de bosjes verstopte, ik ben er nog niet helemaal. Het is nog een lange weg voordat ik zo’n rust onder druk kan voelen als Bram Scharpach, of rust bij het nemen van besluiten, zoals Archipov. Maar ik zal het stoïcisme meenemen. En als alles weer eens heel groot lijkt, zal ik proberen het met rust, moed en wijsheid wat kleiner te maken. Misschien kunt u dat ook.