Het Van Maerlantlyceum begon in 1919 als St-Catharinalyceum, een gymnasium voor meisjes. Het was een van de eerste OMO-scholen.

In 1935 kreeg de school een mms. Het ‘Cathrien' heeft nooit een hbs gehad; dat was immers de vooropleiding voor de ‘typisch mannelijke' beroepen in handel, industrie en bestuur. Zo groeide er bijna als vanzelf een nadruk op de talen, literatuur, koormuziek en toneel.

Hieronder de geschiedenis van onze school.

“Onderwijs moet voor iedereen open staan. Niet exclusief voor de bovenlaag.” Aldus rector Theo van der Donk van het in 1919 nieuw gestichte St- Catharinalyceum in Eindhoven. “Je moet je thuis voelen”, vond hij. “De school is als een grote gemeenschap waar ieder lid onmisbaar is en zijn eigen talent ontwikkelt en inzet.”

De start in 1919

De nieuwe school voor meisjes begint in een geïmproviseerd schoolgebouw aan de St.-Catharinastraat. Al snel voldoet dit niet meer. De ventilatie is slecht. Een leraar wiskunde zakt door de vloer. Er móet een nieuw gebouw komen.

1924

Samen met de jongens van het St-Joris krijgen de meisjes vanaf 1924 les in het schoolcomplex aan de Elzentlaan. Of samen? Ieder in zijn eigen kant van het gebouw, met een scheidingsmuur ertussen. Zelfs via verschillende routes moeten de jongens en meisjes naar school komen. Het zijn andere tijden. Ook op het gebied van kleding. Geen naveltruitjes maar “lange kousen, een kostuum tot den knieën en tot de hals gesloten”.

De jaren dertig en de oorlog

De school groeit in de jaren dertig gestaag. Tijdens de oorlogsjaren vallen vanzelfsprekendheden weg. Lessen vallen uit, er is tekort aan papier. Leerlingen kunnen geen examen doen in 1945, maar krijgen toch een diploma.

1953: het huidige pand

In 1953 betrekt de school het gebouw aan de Van Maerlantlaan. Heel zuinig is men op het prachtige gebouw. Om beschadigingen te voorkomen, wordt er een looprichting ingesteld en moeten de leerlingen sloffen over de schoenen aantrekken. Tassen mogen ze niet op de banken zetten uit angst voor krassen.

1968: jongens en nieuwe naam

1968 is het jaar van de Mammoetwet. Dit brengt grote verandering. Leerlingen kiezen hun eigen vakken, leraren bepalen met eigen examens de helft van het eindexamencijfer. En er verandert nog meer: er komt een uitbreiding van het assortiment mens, zoals een oud-leerling schrijft. “Eerst deden we alleen aan meisjes, nu ook aan jongens.” Ook verandert de naam nu in Van Maerlantlyceum.

Op naar vandaag

Er volgen nog veel hervormingen. En dat blijft zo, want wij zijn een school in beweging. Wat blijft is de bijzondere sfeer op het Van Maerlant. Een sfeer waarin veel ruimte is voor persoonlijke groei. Veel onderzoek, muziek, debat en buitenschoolse activiteiten. Een sfeer waarin je je thuis kan voelen en daardoor goed kan presteren. De woorden van de eerste rector Van der Donk, ruim een eeuw geleden uitgesproken, echoën nog altijd na in onze ruime hal.

Van Maerlant is natuurlijk niet alleen de naam van onze school. Deze naam komt ergens vandaan, maar waar vandaan? Voor velen zal de naam Jacob van Maerlant onbekend zijn. Vandaar dit stukje over het leven en de werken van Van Maerlant.

Jacob van Maerlant

Jacob van Maerlant leefde vermoedelijk van 1230 tot ongeveer 1300. Hij werd geboren in de Zuidelijke Nederlanden in de omgeving van Brugge en vestigde zich later in het nabijgelegen Damme. Pas in 1260 werd hij koster vlakbij Brielle in een plaatsje Maerlant (van mare-lant, land aan de zee). Hier begon zijn schrijverschap.

Het debuut van Van Maerlant was 'Alexanders Geesten' (ca. 1260), oftewel ‘Alexanders grote daden', van ruim 14.000 verzen. Het verhaal ging over het leven van Alexander de Grote en was in de volkstaal opgedragen aan het kind Floris V, toekomstig graaf van Holland, zoon en opvolger van Willem II, rooms-koning, vermoord in 1258. Alexander de Grote heeft een aantal grootse daden verricht (zoals de titel van het boek al aangeeft) en Floris V moest van zijn daden leren. Hoewel Alexanders Geesten eigenlijk een biografie was, heeft Van Maerlant veel van zijn kennis over volkeren, geografie, wereldgeschiedenis en bijzondere natuurverschijnselen erin verwerkt. Behalve "vorstenspiegel" was Alexanders Geesten dus ook een leerboek voor de jonge Floris V met feitelijke kennisoverdracht.

Van Maerlant is echter meer een bewerker te noemen dan een schrijver. Zo heeft hij een Latijnse natuurencyclopedie vertaald in de volkstaal. Dit werk heet ‘Der naturen bloeme' (ca. 1270). Hetzelfde deed hij met de Bijbel, waar hij de Rijmbijbel (ca. 1271) van maakte. Dit was de eerste vertelling van de Bijbelse geschiedenis in de volkstaal. Hij botste hierdoor overigens wel met het kerkelijk gezag wegens vermeende ontwijding van een sacrale tekst. Van Maerlant zou zelfs bij de paus op het matje geroepen zijn.

Later heeft hij nog de ‘Spieghel historiael' (ca. 1284) geschreven, een bewerking van een Latijnse kroniek van de wereldlijke geschiedenis. Dit is zijn grootste werk, bestaande uit ruim 90 000 verzen. Het vertelt de geschiedenis vanaf de schepping tot de eerste kruistocht, maar daarnaast gaf het o.a. een overzicht van alle grote filosofen. Ook dit werk is opgedragen aan Floris V die op dat moment veertig jaar was en op het toppunt van zijn macht verkeerde. Van Maerlant heeft overigens zijn laatste werk niet af kunnen maken. Misschien was er sprake van een middeleeuwse vorm van een burn-out of botste hij te veel met het kerkelijk gezag waardoor hij uit de gratie dreigde te raken bij heren zoals Floris V. Een assistent (Philip Utenbroeke) zou zijn geschiedkundig meesterwerk hebben voltooid.

In al deze werken heeft Van Maerlant zijn eigen mening en het toenmalige tijdsbeeld verwerkt. Veel van zijn werken zijn dus geen vertaling en geen eigen werk, maar populaire bewerkingen van oudere, min of meer wetenschappelijke teksten in het Latijn of Frans. Jacob van Maerlant is dus de eerste Nederlandse schrijver en leraar die in de volkstaal schreef en hiermee veel invloed heeft gehad op de verspreiding van kennis.

Onze school mag trots zijn op de naam ‘Van Maerlant'

Door: Timo Bleeker en Sam van Kampen (leerlingen)